Cách làm bánh tổ Hội An, một món ngon đậm đà và độc đáo của vùng cổ kính Hội An, không chỉ là quá trình nấu ăn, mà còn là một hành trình để khám phá hương vị và di sản ẩm thực của một trong những điểm đến lịch sử nổi tiếng của Việt Nam. Đậy là cách làm bánh tổ Hội An, một món bánh truyền thống mà người dân địa phương đã kế thừa và yêu thích suốt nhiều thế kỷ.
Bánh tổ Hội An
Bánh tổ Hội An là bánh gì?
Bánh tổ Hội An, còn được gọi là “Bánh tổ bóng”, là một món bánh truyền thống đặc biệt của thành phố cổ Hội An, một điểm đến nổi tiếng ở miền Trung Việt Nam. Món bánh này có tên gọi theo cách truyền thống, “tổ bóng”, bởi hình dáng bánh giống một chiếc “bóng” – một dụng cụ trò chơi truyền thống Việt Nam.
Bánh tổ Hội An được làm bằng cách trải bột gạo mỏng và nhỏ lên một chiếc khay tròn, sau đó đặt lên một cái đĩa nhỏ hình tròn. Trên mặt bánh, người làm bánh sẽ thêm các nguyên liệu như nhân bánh (thường là nhân thịt lợn hoặc nhân đậu xanh) và các gia vị như hành lá và gia vị khác. Bánh tổ Hội An sau đó được nấu chín trên bếp than củi.
Món bánh này thường được thưởng thức với nước mắm pha chế đặc biệt, tạo nên một hương vị độc đáo và thơm ngon. Bánh tổ Hội An là một phần quan trọng của ẩm thực truyền thống của Hội An và thường được làm và ăn trong các dịp lễ hội và các bữa tiệc truyền thống.
Nguồn gốc bánh tổ Hội An
Bánh tổ Hội An được cho xuất hiện cùng lúc với sự hình thành các khu phố cổ, được người Hoa du nhập vào Việt Nam từ thế kỷ 16 – 17. Bánh tổ và cao lầu là hai món ăn rất truyền thống, đặc trưng cho ẩm thực phố cổ từ hàng trăm năm.
Có giả thuyết cho rằng bánh tổ ban đầu có tên gọi là “lùng kú” do những người Hoa Minh Hương sáng tạo. Cũng có giả thuyết khác cho rằng từ thời Quang Trung đã làm bánh này mang theo khi hành quân. Lại có người nói món bánh này thực chất có nguồn gốc từ miền Bắc, là một phiên bản của bánh Uôi Hải Phòng, người ta cho rừng do mẹ Âu Cơ truyền dạy. Trong dân gian, người ta hay truyền tụng nhau nhiều câu vè về các món đặc sản của từng vùng miền, trong đó có câu vè nhắc đến đặc sản bánh tổ Hội An:
“Nem chả Hòa Vang
Bánh tổ Hội An
Khoai lang Trà Kiệu
Thơm rượu Tam Kỳ.”
Cách làm bánh tổ Hội An
Bánh tổ Hội An được làm từ nếp, gạo, đường, mè, gừng. Nếp làm bánh phải là loại nếp dẻo thơm, phơi khô đem xay thành bột. Lấy đường đem sên, rồi thêm nước gừng tươi. Đường được sử dụng là đường bát Quảng Nam cho bánh màu nâu đẹp mắt. Nếu khách đặt bánh trắng thì làm bằng đường cát.
Bột, đường sau đó được trộn với nhau và được nhồi thật kỹ. Điểm quan trọng ở khâu này là tính toán làm sao để tỷ lệ bột đường khi đã trở thành bánh thì không bị đặc, không bị nhão.
Sau đó múc bột đổ vào đài (đài là 3 miếng lá chuối xếp xéo lên nhau, bẻ góc, dùng lạt tre ghim 2 đầu) rồi kê trong thùng hấp. Chiếc đài bằng lá chuối bây giờ lại được đặt vào một rọ (khuôn) đan bằng tre để giữ cho bánh không bị biến dạng.
Các khuôn bánh sau đó được đặt lên vỉ tre, cứ 12 bánh xếp một vỉ. Cứ 6 vỉ/nồi, cách nhau bởi hai thanh gỗ đan chéo. Bánh tổ hấp liên tục trong 3 giờ thì chín, vớt ra để nguội. Để bánh thơm ngon, người ta nhanh tay rải mè rang vàng lên trên mặt bánh.
Cuối cùng, đem bánh ra phơi nắng cho bốc hơi hết nước bên trong rồi mới mang bán. Bánh tổ Hội An vừa dai vừa dẻo, hương vị đậm đà và để được lâu. Có người thích lấy bánh tổ cắt ra từng miếng và ăn ngay. Có người lại thích nướng trên than hồng rồi mới ăn. Nhưng nhiều người thích nhất là chiên trong dầu đậu phộng.
Miếng bánh tổ béo ngậy, thơm lừng mùi đường, mùi gừng, nhai đến đâu vị ngọt thanh lan toả đến đó. Bánh tổ hình giống tổ chim, nhưng người Hoa không dùng lá chuối mà dùng giấy dầu lót trong tô đất để hấp và bọc giấy đỏ bên ngoài để cầu may mắn.
Bánh tổ Hội An còn là lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng Tổ tiên ông bà trong ba ngày Tết, như để nhắc nhở nhau về nguồn cội:
Cuối cùng, cách làm bánh tổ Hội An không chỉ tạo ra một món ăn ngon và độc đáo mà còn mang trong nó hương vị của vùng đất cổ kính Hội An. Bánh tổ Hội An thường là một phần quan trọng trong các bữa tiệc truyền thống và dịp lễ hội, đồng thời là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân địa phương. Hy vọng rằng thông qua việc làm bánh tổ này, bạn có cơ hội trải nghiệm và thưởng thức một phần của di sản ẩm thực độc đáo của Hội An.